Yeterlilik (comprehensive), ya da nam-ı diğer “qualifier” sınavı doktorada önemli bir aşamadır. Bunun niteliği bölümden bölüme ve okuldan okula değişiyor.  Bizim bölümümüzde 10 gün süre içinde üç hocanın verdiği soruları ayrıntılı olarak cevaplıyorsunuz. Teorik konularda çalışanlara gelen sorular bu konudaki klasik teori kitaplarından direkt geliyor olabilir. O yüzden daha doktoranın en başından itibaren klasik kitaplardaki tüm soruların çözümlerini temize çekerek arşivlerinizde saklarsanız çok faydasını görebilirsiniz. Ayrıca sınav başlamadan evvel bu tür klasik kitapları kütüphaneden almanız cok faydalı olacaktır. Bu klasik kitapların neler olduğunu ise konunuzdaki en iyi dergilerde yayınlanan makalelerin ve yakın zamanda bölümünüzde (özellikle sınavı veren hocaların yönettiği) tamamlanan tezlerin referans kısımlarından çıkartabilirsiniz. Sorunun çözümü olmasa da o klasik kitapta en azından hocanın vermediği birkaç “hint” bulunabilir.  Yani sınava hazırlığın birinci aşaması daha doktoranın ilk gününden işleri sağlam tutmak. İkinci aşaması önceden klasik kitapları bulup onları kitaplığınızda hazır tutmak. Üçüncü aşama, hocalarla en baştan sağlam bir diyalog içinde bulunarak özel olarak görüşmek ve ne tür beklentileri (expectation) olduğunu öğrenmek. Dördüncü aşama sizden önceki tüm sınavların soru ve çözümlerini daha doktoranızın ilk gününden oluşturmaya çalışmak: Mesela bir doktora savunmasının hemen ardından mezun olan arkadaşınızdan tezinin ve sınavlarının elektronik versiyonlarını rica edebilirsiniz. Beşinci aşama Latex kullananlara yönelik: Önceden bir şablon (template) hazırlayın (ya da sınavı alan bir arkadaşınızdan isteyin), elinizdeki tüm kitapların listesini bir dosya olarak hazırlayın; böylece bir de onları yazmak zorunda kalmazsınız kısıtlı sınav müddetinde. Çeşitli formül işaret vs. nasıl yapıldığını çok iyi öğrenin.  Mesela bir arkadaşınızın kendi sınavının .tex dosyasında “ya bunu nasıl yapmış” sorunuzun cevabını büyük ihtimalle bulacaksınızdır. Altıncı aşama genel konu başlıklarındaki yeni derleme makalelerini (review article) önceden okumanız, ya da en azından el altında bulundurmanız, ve en önemli 3 derginin son 2 yıl sayılarını tarayarak genel olarak bir fikir edinmeniz (hocalar gördükleri ilginç bir makale ile alakalı soru sorabiliyorlar). Yedinci aşama sınav öncesinde, sınav müddetince yemek olaylarına vakit harcamayacak şekilde buzlukta yemek saklamanız, fatura/temizlik gibi vakit alıcı rutin işleri aradan çıkartmanız. Sekizinci aşama, sınavdan önceki iki günü kendinize tatil olarak vererek dinlenmeniz.

 

Sınav süresi boyunca yapmanız gereken birincil şey bolca düşünmek olacak. Çünkü hocaların sizden beklediği tez oluşturma/yazma yaklaşımınızın olup olmadığı, kendi orijinal düşüncelerinizi geliştirip geliştiremediğiniz. Siz de bolca düşünecek ve fikir yürüteceksiniz sınav boyunca: Acaba bu raporumu geliştirmek için daha neler yazabilirim? Baska ne tür sorular sorabilir ve ne tür analiz/yorumlar sunabilirim? Özel durumlar (special case) var mı?; “Are my assumptions validated?”; Benim yaptıklarım literatürle nasıl karşılaştırılabilir?… Kısacası sanki makale yazıyormuş gibi bir yaklaşım içinde olacaksınız. Hocalar diğer makalelerden ne kadar çoğunu okuduğunuza ve literatür taramanızın yanısıra ondan çok daha fazlasıyla sizin kendi orijinal “contribution”unuza (katkı) bakacak.

 

Sınav sorularını çözdükçe bir yandan da rapora yazın, son güne beklemeyin. Çünkü siz raporunuzu yazarken aklınıza pek çok yeni fikir gelecek, onları da araştırmak/denemek isteyeceksiniz. Bu arada hatalarınızı/eksiklerinizi farkedeceksiniz. O yüzden son güne bırakmamak gerekiyor. Son bir iki gece  uykusuz geçecek ve zaten o zaman yapacağınız çok şey olacak.

 

Doktorada en önemli şeylerden biri uzun vadede düzenli olarak çalışabilmek. Her gün doktoracının şu psikoloji içinde bulunması gerekiyor bence: “Dün geçti gitti, yarın ve bundan sonra yapıp yapamayacaklarımı düşünüp tasalanmak yerine bugün ne yapabiliyorsam onu yapayım.”  Doktorada başarının altın kuralı şu: Her gün sadece 4 saat net araştırma yapmak. Ne fazla, ne daha az. Böylesi hergün 8 saat hedefleyip bir süre sonra yılmaktan çok daha iyi. Ayrıca haftanın bir günü (mesela cumartesi) de tatil. Yani topu topu haftada 24 saatlik bir kotanın doldurulması emin olun ki doktorada büyük ilerlemelere vesile olacaktir. Bu oldukça gerçekçi bir hedef.  Eğer e-mail, İnternette geçen zamanlar, ders zamanları, yolculuk haricinde net araştırmaya yönelik çalışmalarla geçerse bu 4 saat (makale okumak, paper yazmak, fikir üretmek ve yürütmek, ispatlarla uğraşmak) 3 aylık bir süre zarfında kendiliğinden gelişmeler sağlandığına şahit olacaksınız.

Tagged : yurt dışı

Araştırma yaparken İnterneti oldukça yoğun bir şekilde kullanacaksınız. Artık hemen hemen tüm dergilerin makaleleri İnternette .pdf  biçiminde mevcut. Yalnız sizin kütüphaneniz aradığınız bir dergiye abone olmayabilir. Mesela mühendislik ağırlıklı bir okulda okuyorsanız ve işletme ile ilgili bir dergiden makale bulmak istiyorsanız (örnegin ABI/INFORM  ve EBSCO veritabanları) kütüphaneniz buna elektronik olarak abone olmayabilir. Bu durumda yapmanız gereken şu: Bulunduğunuz eyaletin kütüphane sisteminin web sayfasını araştırabilirsiniz. Sizin üniversitenizin web sayfasından buna bağlantı büyük ihtimalle vardır.

 

Tez yaparken ilk adımlardan biri “literature survey”, yani literatur taraması. Bunun sonucunda siz ne tür bir araştırmanın henüz yapılmadığını görebilirsiniz. Özellikle teknik alanlar için varsayımlar (assumptions), analiz turu (computational/analytical), ve elde edilen sonuçların hangi sorulara cevap verdiği makalelerin arasında önemli bir ayraç oluyor. Size şunu hararetle öneriyorum: Literatür okurken bir “comparison table” (karşılaştırmalı tablo/matriks) hazırlayın. Satırlarında değişik varsayımların, analiz türlerinin, sonuçların grup grup listesi olsun. Sütunlarda ise her bir makaleye olan referans olsun. Her bir makale hangi varsayımlar üzerine kuruluysa, hangi tür sonuçlar elde ediyorsa v.s. buna karşılık gelen hücrelere birer “check” (Ö) atın. Gerekiyorsa harf koyarak ayrıntılı açıklamaları tablonun dibinde ya da bir sonraki sayfada belirtin. Böylece bir olay sadece bir tek makale için geçerliyse onunla ilgili yeni bir satır açmanıza gerek kalmaz.  Daha sonra her bir varsayımın ne tür durumlarda geçerli olduğunu, değişik analiz tiplerinin ayrıntılı açıklamalarını ve hangi makalelerin ilginç sonuçlar verdiğini, vs. ayrıntılı olarak açıklayabilirsiniz.İşte size tezinizin ilk bölümü (chapter) çıktı bile! Ayrıca bu hazırladığınız tabloyu ve açıklamaları makalelerinize, raporlarınıza da koyabilirsiniz. Diyelim ki araştırmanız tez ile sonuçlanmadı. O zaman araştırma makalesine (survey article) dönüştürmeyi deneyebilirsiniz. O bile olmasa elinizde şu anda belli bir alanla ilgili güzel bir referans kaynağı oldu, artık makaleleri bir kenara kaldırıp bundan sonraki araştırmalarınızda makaleleri yeniden okumak zorunda kalmadan o makalelerin temel özelliklerini tablonuzdan çıkartabilir ve araştırmalarınıza kolayca referans hazırlayabilirsiniz.

 

Bir de özellikle literatür taramada çok faydalı bir olaydan bahsetmek istiyorum.  Farzedelim ki sizin araştırma yapmak istediğiniz konuya çok yakın olan “A” başlıklı bir makale buldunuz, taa 10 yıl öncesinden, ve siz ondaki bazı açıklanmayan kavramları/metodları bulmaya çalışıyorsunuz. Çok doğal olarak ilk merak etmeniz gereken bir soru şu olacak: Acaba bu 10 yıl zarfında başka biri benden önce davranıp –“A” makalesini baz alarak-çoktan benim yapmayı düşündüğüm şeyi yapmış mıdır?  Eğer bu sorunun cevabı evet ise ve siz cevabın evet olduğunu araştırmanızın ikinci ya da üçüncü senesinde farkederseniz oldukça zor bir durumda kalabilirsiniz (ben bizzat bu duruma düşen doktorası 2-3 yıl bu yüzden uzayan birini tanıyorum.)  Okuduğunuz “A” makalesi kendisinden önce o konuda yapılmış olan araştırmaları söylüyor, ama ya sonrakiler?  Bunun cevabını  şöyle arayabilirsiniz: Acaba aynı insanın o makaleden sonraki makalelerinde var mı benim yapmak istediğim? Bunu pek çok kişi zaten hemen yapacaktır. Şimdi vereceğim bilgi ise herkes tarafından bilinmiyor olabilir:

 

Örneğin bir “A” makalesini http://webofscience.com/  sayfasında buldunuz; o makalenin referans verdiği önceki makalelerin yanısıra aynı zamanda o makaleye REFERANS VEREN makaleleri de orada görebiliyorsunuz. Böylece “10 yıldır acaba bu makaleyle ilgili neler yapılmış olabilir” sorunuzun cevabını alıyorsunuz ki benim araştırmam sırasında en “cool” bulduğum olaylardan birisiydi bu. Tabi bu servis tek başınıza girilebilecek ya da bedava bir servis değil: kütüphanenizin bu servise üye olmuş olması gerekiyor. Bunu hazırlayan kurumun adı ise ISI: http://www.isinet.com/isi/

 

Yakın zamanda birçok yayınevi benzer bir özelliği sunmaya, yayınladığı makalelere atıf veren yeni makaleleri de listelemeye başladı. Örneğin SCOPUS, bu hizmeti veren bir servis.

 

Okuduğunuz makaleler bir yandan, dersleriniz bir yandan, diğer dokümanlar bir yandan, elinizdeki doküman sayısının kısa sürede çok arttığını, ve odanızda kalabalık yapmaya basladığını hissedebilirsiniz. Böyle bir durumda herşeyi organize etmek için şu sistemi öneririm:  Office Depot gibi bir yerden plastik, letter size “Storage File” sepeti ve ona uygun “hanging file folder” klasörleri satın alın, ve dokümanlarınızı bu şekilde sınıflandırın. Bu sepetler kolayca üstüste geçtiği icin yer olayında kolayca tasarruf sağlayabilirsiniz. Bu arada bir kitaplığın da organize olmak açısından ne kadar gerekli olduğunu söylememe sanırım gerek bile yok.  Doktora sırasında en az 1-2 kere taşınma olduğundan yekpare ahşap değil de modüler (mesela demirden) bir kitaplık alırsanız daha iyi olur. İndirdiğiniz ve arşivlediğiniz her makalenin bir de elektronik kopyasını tuttuğunuzdan emin olun.

Tagged : yurt dışı